Mardin’de 1847-1868 yıllarında Asayiş Problemleri:
Mardin’de 1847 yılında Tanzimat’ın uygulanmasıyla birlikte, merkezi otoritenin gücünü etkin kılma çalışmalarına hız verilmesi. Merkezi idarenin Asker ve Vergi toplam arzusu nitelikli personelin ve altyapının olmaması iltizamın kaldırılması otorite boşluğu yaratmış.
Merkezileşmeyi sağlamanın ön koşulu sayılan asayiş meselesi devletin tek başına çözebileceği bir mesel değildi. Asayişin sağlanması için devlet yerel güçlere yetki verdiğinde de yerel güçlerin bir biri ile mücadelesi Osmanlı yönetiminin en büyük engel ve merkezileşme sürecine zarar vermekteydi.
Yerel Güç Unsurları:
Osmanlı merkezileşmenin en önemli engellerinden biri olarak kaşımıza çıkan “yerel güçler “ kavramı tek bir toplumsal organizasyonu ifade etmiyordu. Osmanlı toplumsal yapısının dayandığı temel unsur olan “cemaat” kavramıyla da ilişkisi çok belirgin değildi. 19. yüzyıla kadar “yerel güçler” kavramı içine genellikle Müslüman toplulukların kendi klasik sosyal örgütlenmeleri çerçevesinde, kırsal örgütlenme tarızı olarak “aşiretler” ve kentsel örgütlenme tarzı olarak “eşraf” girmekteydi.
Aşiretler:
En basit aşiret tarifi ortak bir ataya dayanan ve akrabalık temelinde örgütlenmiş, ekonomik bütünlüğü olan, kendine özgü bir içyapıya sahip sosyo-politik bir birimdir. Aşiretin başındaki kişi bey olarak anılıyorsa Türk aşireti, Aşiret ağası olarak anılıyorsa Kürt aşireti, Aşiret Şeyhi olarak anılıyorsa Arap Aşiret olduğunun bir göstergesidir.
Mardin’deki konargöçerler ve yerleşik aşiretler.
Görcer ve Yerleşik Aşiretlerden Milli (Sürüciyan) Aşiretinin Mardin genelinde oynadığı roller:
Sürgücü Aşireti:
Osmanlı tahrir defterlerinde Mardin’de yerleşik Aşiretlerden olduğu görülmektedir. Sürgücülerin bu defterlerde 20 köyde yerleşik olduğu görülmektedir. Köyler Zavgan, Şatıh, Berman, Şor, Eydo (Ando) Berdinç, Melik ,Abin, Kızıl Mescid, Şaistan, Baistan, Tizyan, Ayan, Oruç Bey, Dey-i Duk, Pare, Bafeva, Harab Reş, Ahmed, Mağaradelen. Sürgücüler Mardin yönetimine taraf olmak için 1795 yılında Millizade Necip Beyi desteklemesine kızan bir kısım aşiret mensupları Tüfençibaşı Abdurrahim “i desteklediğini görüyoruz. Sürücüler Mardin deki iktidar mücadelesinde Daşi ve Ömeryan karşıtı olmuşlar. Daşilere karşı, Mişkin, Behramki, Danbeli ve Afes aşiretleri ile itifaklar kurduklarını görüyoruz. 1847 yılında aşiretin eski ağası Şemdin Ağa ile aşiretin yeni ağası Derviş bin Timur arasında Mardin mahkemesine yansıyan iltizam davasında Kürdistan Valisi Esad Paşa”nın aşiret reisliğine müdahele ettiğini görülmektedir. 1852 yılında idari teşkilatlanmada Sürgücü ler bir kaza olarak teşkilatlandırılmış.
Kaynak:
MARDİN’DE TÜRK OSMANLILAR DÖNEMİ MS-1516-1923 Döneminde Mardin
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder