OSMANLI DÖNEMİNDE MARDİN TARİH BAĞLI OLDUĞU EYALET/VİLAYET

1515 -1647 DİYARBAKIR

1647 -1667 BAĞDAT

1667 -1711 DİYARBAKIR

1711 -1747 BAĞDAT

1747 -1751 DİYARBAKIR

1751 -1835 BAĞDAT

1835 -1839 DİYARBAKIR

1839 -1840 MUSUL

1840 -1842 DİYARBAKIR

1842 -1847 MUSUL

1 8 47 DİYARBAKIR

Mardin, Osmanlı Devleti'nin fethinden sonra bir liva (sancak) olarak Diyarbakır Eyaletine bağlanmıştır. Sonraki yıllarda Diyarbakır başta olmak üzere Bağdat ve Musul vilayetlerine bağlı sancak merkezliği yapmıştır.

Osmanlı Devleti’nde, 1839 Tanzimat Fermanı'ndan sonra birçok alanda olduğu gibi idari alanda da reformlar yapılmıştır. Batı tarzında yönetim birimleri oluşturulmaya çalışılmış ve eyalet birimi yerine vilayet birimine geçilmiştir. Yerleşim yerleri “vilayet (il)”, “sancak”, “kaza (ilçe)” ve “karye (köy)” şeklinde belirlenmiştir. Bu dönemde çıkarılan kanuna göre yerel yöneticiler vali, mutasarrıf (sancak beyi), kaymakam şeklinde isimlendirilmiştir. Kanun gereğince Mardin ile aynı statüde olan sancakların yöneticileri mutasarrıftır.

1869 Vilayet Salnamesi (Yıllık)’ne göre Mardin sancağında Merkez, Midyat ve Cizre olmak üzere 3 kaza; Nusaybin, Hams, Savur ve Hacı Behram olmak üzere 4 müdürlük; 64 nahiye ve 877 köy bulunmaktadır. Vilayet Nizamnamesi’nde hükümet olarak adlandırılan ve aşiretler tarafından yönetilen yerlerin bu özellikleri sona erdirilmiş ve bu süreçte Cizre kazaya dönüştürülmüştür. 1870’te Nusaybin, 1873’te Avine ve 1875’te ise Şırnak kaza (ilçe) yapılmıştır. Böylece Mardin sancağının; Merkez, Cizre, Midyat, Avine ve Şırnak olmak üzere 5 kazası olmuştur. Bir yıl sonra 1876’da Şırnak nahiye (bucak) statüsüne indirilmiş, böylece kaza sayısı yeniden 4’e düşmüştür. 1916’da Mardin sancağının kazaları Merkez, Cizre, Midyat, Nusaybin ve Savur'du.

SAVUR

Savur, Mardin’in kuzeyinde yer alıp Mardin’e 46 km uzaklıktadır. 41 mahalle ve 1.037 km² yüz ölçüme sahip olan ilçenin nüfusu 27.304’tür.

Savur isminin kökeni hakkında değişik rivayetler söz konusudur. Asur kralının MÖ 1300’de Kuzey Suriye’nin büyük bölümünü aldığı seferde “Şaru” kentinden söz edilmektedir. Bu kentin Savur olduğu ileri sürülmektedir. Bizanslıların "Tur Abidin"de yaptıkları imarlar sırasında “Sauras” olarak anılmış olup Bizanslılardan sonra Sasaniler Dönemi’nde “Staor” olarak isimlendirilmiştir.

İlçemizin tarihi çok eski olup Hititlere kadar uzanmaktadır. Daha sonra burada Romalılar, Bizanslılar, Sasaniler, Artuklular, Karakoyunlular ve Akkoyunlular hâkimiyet kurmuştur.

1515’te Bıyıklı Mehmet Paşa’nın Mardin Kalesi’ni ele geçirmesinden sonra Savur Kalesi de savaşılmadan alındı.

1526 yılı Osmanlı arşivlerinde Savur, Mardin’e bağlı bir yer olarak gösterilmekte ve “Tanrı Kulu Yusuf” adlı kişinin sorumluluğuna verildiği belirtilmektedir.

Bu yıllarda Mardin sancağı içerisinde en önemli üç yerleşim yerinden biri de Savur olmuştur.

Savur, 1873’te Mardin sancağına bağlı bir kaza statüsüne kavuşmuştur. Bilinen ilk kaymakamı Mustafa Efendi’dir.

Kaynak:

Şehrimz Mardin